Den Bosch, 9 jan. 2019

Aan Burgemeester en wethouders van ‘s-Hertogenbosch, Postbus 12345, 5200 GZ ’s-Hertogenbosch.

Betreft inspraak van de Bossche Milieugroep op Nieuwbouw Zuiderschans, Sweelinckplein 12.

Zie ook onze zienswijze over de Groote Wielen NO, zaaknummer 7429768, en Hervensebaan 1 onder nummer 8426190, De Mozartsingel en de tweede Zienswijze op ontwerp bestemmingsplan Hoek Teunislaan Eekbrouwersweg. Zaaknummer 8539069. En onze reactie op de ontwikkeling van de spoorzone.

Het blijkt dat het gros van onze recente zienswijzen betrekking heeft op de sociale bouw van Zayaz of Brabantwonen. Dat is toeval. Maar onze wensen betreffen zeker alle bouwnijverheid in de stad. Dus laat de noodzaak tot klimaatneutraliteit en herstel biodiversiteit doorklinken in alle bouwnijverheid. En laat daarin de sterkste schouder ook de grootste lasten dragen. We willen de investeringen zeker niet afwentelen op de sociale woningbouw. We menen dat er een belangrijke rol is weggelegd voor de gemeente die de gebouwde omgeving immers in 2035 klimaatneutral willen hebben . 

U schrijft:

Overeenkomstig de gemeentelijke ambities inzake verduurzaming zal voor het project gestreefd worden naar een energieneutrale nieuwbouw en zal de nieuwbouw aardgasloos zijn. Bezien zal worden of WKO op deze locatie mogelijk is. Het grote dakoppervlak biedt mogelijkheden voor energieopwekking via zonnepanelen, een en ander te combineren met een groen dak. Verder zal het ontwerp van de nieuwbouw voor elke m2 verhard oppervlak behoudens de groene daken in 60 mm hemelwaterberging voorzien dienen te worden.

Op het gebied van energie, duurzaamheid en waterbeheer zal voor de nieuwbouw een integrale energie-visie worden opgesteld, die onderdeel gaat uitmaken van de op te stellen ruimtelijke onderbouwing voor het project.

De nieuwbouw en het beoogde gebruik van de gronden heeft naar verwachting geen significante invloed op Natura 2000-gebied en/of het leef-en verblijfsklimaat van beschermde vogels, vleermuizen of andere diersoorten. Verder kent het projectgebied ook geen te beschermen bebouwing en is op voorhand geen sprake van ingrepen op de bodem die een bedreiging zouden kunnen vormen voor archeologische waarden 

In de Update klimaatprogramma 2013 heeft de gemeenteraad de volgende definitie vastgesteld:

’s-Hertogenbosch is klimaat neutraal als:

• · Alle mogelijkheden voor energiebesparing in de stad zijn benut

.· Alle resterende energie die in de stad wordt gebruik uit duurzame bronnen komt, zoveel mogelijk uit de stad zelf.

• · De dan nog resterende energiebehoefte van de stad uit duurzame bronnen komt van buiten de stad.

Uit: Energietransitie-programma’s-Hertogenbosch2016-2020

Onze visie:

1. Wat ons het meest verwondert is een bebouwing van maximaal 7 bouwlagen. Waarom gaat u niet veel meer de hoogte in? 20 bouwlagen? Daardoor ontstaan veel meer wooneenheden. Dat maakt de bouw per eenheid goedkoper, de opbrengt bij verhuur of verkoop valt beter uit, de isolatie is gemakkelijker uit te voeren, het vergt niet meer ruimtebeslag, voorzieningen zijn gemakkelijker te regelen bij een grote bevolkingsdichtheid enz. enz.. En in de omgeving staan veel hogere gebouwen , de flats aan de Pettelaarseweg en zuidelijker met zicht op de Zuiderplas.
2. Maak de woningen en de openbare of gemeenschappelijke ruimte ook zo klein mogelijk, ook dat is uit milieuoogpunt gunstig. Meer woningen per eenheid oppervlak. Zuinig en slim ruimtegebruik.
3. Wij kunnen niet leven met een streven naar klimaatneutraliteit. Dat is veel te vrijblijvend temeer daar de gebouwde omgeving in 2035 volledig klimaatneutraal moet zijn.

We ontlenen Uit: Energietransitie-programma’s-Hertogenbosch2016-2020 de zin: Alle mogelijkheden voor energiebesparing in de stad zijn benut.

Onze conclusie is dat dat moet gelden voor dit gebouw: moet energieneutraal gebouwd worden.

Maar ook schrijft u: .· Alle resterende energie die in de stad wordt gebruik uit duurzame bronnen komt, zoveel mogelijk uit de stad zelf.

Dit pand zou aldus energetisch autarkisch moeten zijn. Dit moet dan ook gelden voor de bewoners en bewoning. Energetisch niet afhankelijk van import van groene stroom, maar netto exporteur van groene stroom. (let wel dit heeft in onze visie niets van doen met sociale woningbouw, de energetische autarkie moet in heel Den Bosch gaan klinken wil de klimaatneutraliteit gehaald worden)

Overweeg eens om ook de flanken van het pand te voorzien van zonnepanelen. Orienteer de flanken zoveel mogelijk op het zuiden

Bouw de zijkanten ook zo dat ze geschikt zijn voor zonnepanelen .

Immers als alle mogelijkheden om energie te besparen en op te wekken in de gemeente zijn uitgeput is er nog een groene leemte aan energie van 36%. Zie hieronder.

1. U schrijft: In 2050 zullen we in de Bossche gemeenschap 18 petajoule aan energie nodig hebben, zo wordt gemeld in het Energie- en Klimaatprogramma 2016-2020 van de gemeente. De opties om dat te bereiken zijn besparen (8 Petajoule) duurzaam opwekken binnen de gemeente 3 Petajoule en we kunnen voor bijna 3% (0,5 PJ) leentjebuur spelen. Een enorme opgave, stevig besparen en veel opwekken, zo schrijft de gemeente.
2. Maar, dan nog is er een oningevuld gat van 36% (18 PJ min 8 min 3 min 0,5 = 6,5 Petajoule=~~36%)

Dit is de reden dat we benadrukken dat bewoning en bewoners hun behoefte aan duurzame energie zelf moeten opwekken.

1. Laat het gebouw ontwerpen door een architect met de groots mogelijk ambitie om de stad klimaatneutraal te krijgen met een groot oog voor de ontwikkeling van biodiversiteit. Het zuinig gebruik van materialen, hergebruiksmogelijkheden, lichte materialen.
2. U schrijft: Verder zal het ontwerp van de nieuwbouw voor elke m2 verhard oppervlak behoudens de groene daken in 60 mm hemelwaterberging voorzien dienen te worden. Dan is het in onze ogen een uitdaging om niet te verharden. Of een dusdanige verharding dat geen extra waterberging nodig is. U preludeert hiermee op de effecten van de opwarming van de aarde.
3. U schrijft: De nieuwbouw en het beoogde gebruik van de gronden heeft naar verwachting geen significante invloed op Natura 2000-gebied en/of het leef-en verblijfsklimaat van beschermde vogels, vleermuizen of andere diersoorten. We worden echt nijdig van dit soort zinnen en aannames. De biodiversiteit gaat met grote schreden achteruit omdat de leefruimte (bomen, groen enz) voor al wat leeft wordt ingeperkt en verhard. Het heeft natuurlijk geen significante invloed maar wel degelijk invloed op flora en fauna. Er zou minstens sprake moeten zijn van compensatie en mitigatie. We wachten uw voorstel af.
4. Nu De Verborgen Impact. Dit is een studie van Babette Porcelijn waarin staat dat onze direct te meten en zichtbare klimaatimpact maar 1/5 is van de totale impact. We voegen hier een overzicht toe van die verborgen impact op een aantal aspecten.
5. Alle wethouders en de burgemeester hebben dit boek gekregen van de Bossche Milieugroep.

We beperken ons hier tot wonen. Dat is de derde kolom van links. Porcelijn onderscheidt bij wonen 5 soorten vervuiling:

1. Plastic vervuiling
2. Uitstoot broeikasgassen tijdens gebruik
3. Verborgen uitstoot broeikasgassen
4. Diverse soorten vervuiling
5. Landgebruik en ontbossing

Voor deze zienswijze zijn drie soorten vervuiling direct opportuun. Landgebruik en ontbossing en de twee onderscheiden soorten emissies van broeikasgassen.(In het achterhoofd moeten we de andere twee ook meenemen: plastic en diverse soorten vervuiling)

1. Bezie de tips die Porcelijn meegeeft voor de bouw (pag. 117) en handel daarnaar.
2. Tot slot. U nodigt ons, de Bossche Milieugroep uit mee te doen en mee te denken. U schets doelstellingen voor 2035 en 2050, wij sluiten ons daar van harte bij aan. Maar dan moet het voor ons ook mogelijk zijn of gemaakt worden de doelstellingen af te dwingen, handhaving van de doelstellingen moet ook voor de BMG mogelijk zijn. Doelstellingen vergen waarborgen en die vragen we u opdat afdwingen mogelijk is.

Namens de Bossche Milieugroep, Arie Bijl

Bronnen

Scientias, Klimaatverandering in Nederland IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change), nieuw bewijs voor klimaatverandering IPCC, toekomstscenario's IOP Science, consensus in wetenschap Springer, consensus in wetenschap
KNMI, broeikasgas waterdamp
KNMI, broeikasgas methaan
Global Greenhouse Gas Reference Network, trends van CO₂-uitstoot
Tony Eggleton, A Short Introduction to Climate Change
NASA, toename van CO₂ in de lucht
350.org, over aantal deeltjes CO₂ in de lucht
Compendium voor de Leefomgeving, concentratie CO₂ 1980-2014
NASA Earth Observatory, is de huidige klimaatverandering natuurlijk?
Compendium voor de Leefomgeving, verzuring en luchtverontreiniging 1990-2016
KNMI, neerslagoverschot
Volkskrant, klimaatvluchtelingen
De Groene Amsterdammer, klimaatverandering is in volle gang
PNAS (Proceedings of the National Academy of Sciences), breekpunt klimaatverandering
Lynas, Mark, Six Degrees. Our Future on a Hotter Planet
The Guardian, 6 graden opwarming